از آنجا که زبان با ابعاد مختلفی از وجود انسان‌ها در ارتباط است، علم شناخت آن را می‌توان با بسیاری از علوم دیگر مثل جغرافیا، جامعه شناسی، روانشناسی و … مرتبط دانست و به آن مثل یک نظام ساخته شده و مستقل از فرد و جامعه نگاه نکرد. به گفته‌ی دکتر یحیی مدرسی، زبانشناس معاصر، جامعه‌شناسی زبان نیز یکی از رشته‌های زبان شناسی نوین است که زبان را به عنوان پدیده‌‌ای اجتماعی و در بافت اجتماعی- فرهنگی آن بررسی می‌کند. کتاب «درآمدی بر جامعه‌شناسی زبان» تألیف ایشان، از نخستین کوشش‌ها در این زمینه به زبان فارسی است که اکنون پس از سال‌ها ویراست دوم آن توسط پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شده است. هدف اثر آشنا کردن مقدماتی خوانندگان با مسائل بنیادی و جنبه‌های اصلی در جامعه شناسی زبان است .
نویسنده پس از تشریح ویژگی اجتماعی زبان و پیوند آن با جامعه به تعریف مفهوم جامعه‌ی زبانی و جنبه‌های مختلف آن می‌پردازد. او زبان را یکی از ضرورت‌های زندگی اجتماعی می‌داند که زمان پیدایش آن به زمان شکل گرفتن نخستین اجتماعات انسانی برمی‌گردد .
بعد از این مقدمه مبحث «دو زبانگی و چند زبانگی» مطرح می‌شود. این اصطلاحِ عام در یک تقسیم‌بندی به دو یا چند زبانگی فردی و اجتماعی طبقه‌بندی می‌شود که هر در هر دو سطح می‌توان بار دیگر آن‌ها را تقسیم کرد. دو فصلی که در ادامه‌ی می‌آید مسائل مربوط به پدیده‌ی دو یا چند زبانگی را مورد بررسی قرار می‌دهد که شامل برخورد و تماس زبان‌ها و زبان‌های میانجی است. برخورد زبانی از پی‌آمدهای ارتباطات غیرزبانی به شمار می‌آید که به دلایل مختلف میان اجتماعات انسانی که دارای زبان مشترکی نیستند شکل می‌گیرد. ایجاد زبان‌های میانجی نیز از جمله نتایج این برخورد است. زبان میانجی که برای رفع نیازهای ارتباطی طرفین به وجود می‌آید می‌تواند یکی از زبان‌های طبیعی یا یک زبان ساختگی و یا زبان آمیخته‌ی جدیدی باشد .
پس از آن نویسنده به مسئله گوناگونی زبان و ناهمگنی یک جامعه‌ی زبانی می‌پردازد و عوامل جغرافیایی و اجتماعی آن را بررسی می‌کند .
فصل پایانی نیز به انواع، جنبه‌های مختلف و چگونگی«برنامه‌ریزی زبانی» اختصاص دارد. برنامه‌ریزی زبانی فعالیتی است سازمان یافته و آگاهانه برای ایجاد تغییرات در ساخت یا کاربرد زبان که توسط موسسات رسمی برنامه‌ریزی زبان اعمال می‌گردد .
در آخر کتابنامه‌ی جامعِ اثر نیز می‌تواند راهنمای مناسبی برای مطالعه‌ی بیشتر باشد .
ایتا
پیامک
تماس
به محتوا بروید
