توضیحات
الکافی از منابع حدیثی شیعه و دقیقترین و معتبرترین منبع از کتب اربعه است. این کتاب تالیف محمد بن یعقوب بن اسحاق مشهور به ثقه الاسلام کُلینی میباشد که عالمان اسلام، ایشان را با عبارت‌های محکم توثیق نموده‌اند. الکافی در تمامی موارد محل رجوع عالمان شیعه است. جناب کلینی د رتالیف بر آن بوده تا احادیث الکافی را بر اساس عدم مخالفت با قرآن و موافقت با اجماع گردآوری نماید.
الکافی در سه بخش اصول، فروع و روضه تألیف شده و مهمترین آن اصول کافی است
جناب کلینی به دلیل ارتباط با اصحاب ائمه و دسترسی به اصول اربعمأه روایات الکافی را با کمترین واسطه نقل نموده است. بین بعضی اینطور گفته شده نامگذاری این کتاب منتسب به امام زمان(عج) است ولی بسیاری از علما با این ادعا مخالفت کرده‌اند. گروهی از عالمان شیعه نیز به صحت تمامی روایات آن اعتقاد دارند و در مقابل گروهی از عالمان شیعه وجود احادیث ضعیف در کافی را قبول دارند که اقوال در این مورد نیز گوناگون است
نویسنده کتاب الکافی و انگیزه تألیف آن
محمد بن یعقوب بن اسحاق کلینی رازی مشهور به ثقه الإسلام و شیخ المشایخ، عالم برجسته شیعی دوران غیبت صغری می باشد. ایشان در نیمه دوم قرن سوم و نیمه اول قرن چهارم هجری قمری از بزرگترین محدثین شیعه به شمار میرفت.
چنان‌که کلینی در مقدمه این کتاب نوشته است، او کتاب کافی را در پاسخ به درخواست کسی نوشته است که او را برادر دینی می‌نامد:
اما بعد‌ای برادر… پرسیدی که رواست مردم به نادانی بپایند و ندانسته دیندار باشند، چراکه دینداری‌شان از سر عادت و تقلید نیاکان و بزرگان است… تو یادآور شدی که مسائلی بر تو مشکل شده و به علت اختلافِ روایات موجود، حقیقت آن مسائل را نمی‌فهمی… و دسترسی به دانشمند مورد اعتمادی نداری که در این باره، با او مذاکره و گفت‌وگو کنی. گفتی می‌خواهی کتابی داشته باشی کافی که همه فنون علم دین در آن جمع باشد تا متعلم را کفایت کند و ره‌جو را مرجع گردد… گفتی که امیدوار هستی خدای تعالی به وسیله چنین کتابی هم‌مذهبان ما را دست‌گیری کند و به سوی رهبران خود بکشاند. خدا را حمد که تألیف کتابی را که خواهش کردید میسر ساخت و امید است چنان باشد که می‌خواستید.
کتاب اصول کافی
اصول کافی عنوان بخش اول از سه‌گانه کتاب شریف حدیثی الکافی است. در این قسمت، احادیث مربوط به اعتقادات شیعه و زندگی امامان شیعه و تعدادی از احادیثی که درباره رفتارهای شخص مسلمان سخن می‌گوید، گردآوری گشته است.
از آنجا که در بین کتب اربعه فقط الکافی به روایات عقیدتی پرداخته است، این بخش از کتاب اصول کافی همیشه مورد توجه شیعیان بوده است و به همین دلیل به صورت مجزا نیز منتشر شده است. علمای شیعه شرح‌های متعددی بر آن بیان نموده اند، چنان‌که ترجمه آن نیز مد نظر بوده و چند ترجمه به زبان پارسی از آن به طبع رسیده است.
ابواب اصول کافی
اصول کافی در هشت بخش کلی شکل گرفته است که کلینی هر یک از این بخش‌ها را با عنوان «کتاب» معرفی کرده است. این عناوین کلی عبارت‌اند از:
- کتابُ العقل و الجهل
- کتاب فَضل العِلمکه در ۲۲ باب شکل گرفته است.
- کتابُ التَوحید که دارای ۳۵ باب است.
- کتابُ الحُجَّهکه خود شامل ۱۳۰ باب است و احادیثی در آن جمع شده که ضرورت امامت، اسامی امامان شیعه، صفات ائمه، زندگی آنان و دلایل اثبات امامت ایشان را بیان می‌کنند.
- کتابُ الایمان والکُفر که دارای ۲۰۹ باب است.
- کتابُ الدعاء با ۶۰ باب
- کتابُ فَضل القرآن در ۱۴ باب
- کتابُ العِشْرَه که دارای ۲۹ باب است.